Κράτος-Κρατητήριο vs Κράτος Πρόνοιας-I

LoïcWacquant *

[Enlarge-agrandir-μεγαλώστε]

Υποστηρίζετε ότι μέσα σε δύο δεκαετίες, οι ΗΠΑ έπεσαν από την κοινωνική αντιμετώπιση της φτώχειας στην ποινική αντιμετώπισή της. Πώς φτάσατε να το διερευνήσετε αυτό;

Κάνοντας μία εθνογραφική έρευνα στο μαύρο γκέτο του Σικάγο, διαπίστωσα μέχρι ποιού σημείου οι σωφρονιστικοί θεσμοί είναι πανταχού παρόντες στη βάση της κοινωνικής δομής των ΗΠΑ. Οι περισσότεροι νέοι της γειτονιάς όπου διεξήγαγα τις παρατηρήσεις μου είχαν κάνει φυλακή, ενώ κάθε φορά που κάποιος από αυτούς εξαφανιζόταν, οι άλλοι πολύ φυσικά υπέθεταν, ότι είχε προσγειωθεί πίσω από τα κάγκελα ! Όταν ο Κλίντον κατάργησε την κοινωνική βοήθεια το 1996, για να την αντικαταστήσει με ένα πρόγραμμα καταναγκαστικής εργασίας, έγινε σαφές ότι η διάλυση του διχτιού κοινωνικής προστασίας και το ταυτόχρονο ξεδίπλωμα ενός αστυνομικού και σωφρονιστικού διχτιού, με όλο και πιο μικρά ‘μάτια’ , απαντούσε σε ένα και τον ίδιο στόχο : την ποινικοποίηση της μιζέριας, με σκοπό να στεριώσει το νέο καθεστώς της επισφαλούς και υπο-αμειβόμενης εργασίας. Η μετάβαση από το Κράτος Πρόνοιας στο Κράτος-Κρατητήριο δεν αφορά όλους τους Αμερικανούς : στοχεύει τους ανεπιθύμητους, τους αχρείαστους και τους ανυπότακτους στην οικονομική και ηθική τάξη πραγμάτων που εγκαθίσταται, ύστερα από την εγκατάλειψη της φορντιστικής-κεϋνσιανής κοινωνικής συμφωνίας και ύστερα από την κρίση του γκέτο, δηλαδή το μαύρο υπο-προλεταριάτο των μεγάλων πόλεων, τα παροπλισμένα κομμάτια της εργατικής τάξης, και όλους εκείνους που αρνούνται τις μίζερες δουλειές και στρέφονται προς την παρα-οικονομία του δρόμου, της οποίας η κινητήρια δύναμη είναι το εμπόριο των ναρκωτικών.

Πώς εξελίχθηκε η ποινική και σωφρονιστική πολιτική των ΗΠΑ σ’αυτή την περίοδο ;

Την επαύριο της εξέγερσης στις φυλακές Attica πριν 25 χρόνια (9 Σεπτεμβρίου του 1971, με πάνω από 35 νεκρούς, εκ των οποίων δέκα σωφρονιστικοί υπάλληλοι, για λεπτομέρειες εδώ, σ.τ.μ.), η περί τα ποινικά συζήτηση στις ΗΠΑ, περιστράφηκε γύρω από τον «απο-εγκλεισμό» και τις ποινές υποκατάστασης · ο αριθμός των εγκλείστων μειωνόταν. Δέκα χρόνια αργότερα, ενάντια σε κάθε προσδοκία, ο αριθμός των φυλακισμένων εκτινάχθηκε από 380.000 σε 780.000 κρατούμενους. Σήμερα (ενν. 1999, σ.τ.μ.) πλησιάζει τα 2.000.000 κρατούμενους, και κανένας δεν ξέρει από δω και πέρα πώς μπορεί να σταματήσει αυτή η κολασμένη φάμπρικα εγκλεισμών. Με 700 κρατούμενους ανά 100.000 κατοίκους –δηλαδή έξη έως δώδεκα φορές παραπάνω απ’όσο στις ευρωπαϊκές χώρες- οι ΗΠΑ είναι ο δεύτερος «ανθρωποφύλακας» στον κόσμο, ακριβώς πίσω από τη Ρωσία. Αυτό το ονομάζω ‘κατακόρυφη επέκταση’ του συστήματος, που είναι χωρίς ιστορικό προηγούμενο, σε μια περίοδο, που η εγκληματικότητα δεν άλλαξε κλίμακα. Προσθέστε σ’αυτό και την ‘οριζόντια επέκταση’, αφού οι πληθυσμοί που βρίσκονται στα χέρια της δικαιοσύνης, αλλά ‘εκτός των τειχών’ της φυλακής (καταδικασμένοι σε ποινές με αναστολή, ή αποφυλακιζόμενοι υπό όρους) αυξάνονται εξ ίσου γρήγορα. Συνολικά, 6.000.000 Αμερικανοί βρίσκονται υπό επιτήρηση, δηλαδή το 5% των ενηλίκων, και επίσης το 10% των μαύρων και για τους νέους, ένας νέος μαύρος στους τρεις.

Για να αναπτυχθεί αυτό το τερατώδες σωφρονιστικό κράτος, χρειάστηκαν μέσα : η Αμερική συμπίεσε τα δημόσια έξοδα στον τομέα της υγείας, της κοινωνικής μέριμνας και της παιδείας και παράλληλα, αύξησε το σωφρονιστικό προσωπικό, τις πιστώσεις της αστυνομίας και των φυλακών. Σκεφθείτε, ότι υπό τον Ρήγκαν και τον Μπους (πατέρα), ο κωδικός «φυλακές» αυξήθηκε τρείς φορές πιο γρήγορα από τις στρατιωτικές δαπάνες !

Θεωρείτε ότι συνδέεται η ανάπτυξη του νεο-φιλελευθερισμού με την ποινικοποίηση της κοινωνίας ;

Το ότι η Μ. Βρετανία έχει αυτή τη στιγμή την πιο απορρυθμισμένη αγορά εργασίας, και ταυτόχρονα την μεγαλύτερη αύξηση κρατουμένων (+50% στα πέντε τελευταία χρόνια) από οποιαδήποτε από τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες και μαζί την πιο προωθημένη ιδιωτικοποίηση του σωφρονιστικού συστήματος δεν είναι βέβαια σύμπτωση. Και πρώτα-πρώτα, το εκτεταμένο σωφρονιστικό κράτος μοιάζει αντιφατικό με τη συρρίκνωση του κράτους που διαλαλεί ο φιλελευθερισμός · στην πραγματικότητα όμως, «φιλελευθεροποίηση» της οικονομίας και ποινικοποίηση της επισφάλειας πάνε χέρι-χέρι, η μία ενισχύει την άλλη. Έτσι εγκαθιδρύεται, μπροστά στα μάτια μας, μία νέα πολιτική μορφή, ένα κράτος-κένταυρος που ονομάζω «φιλελευθερο-πατερναλιστικό» : είναι φιλελεύθερο προς τα πάνω, αφού εφαρμόζει το «laisser-faire» στο επίπεδο των μηχανισμών που γεννούν τις κοινωνικές ανισότητες, αλλά είναι πατερναλιστικό και τιμωρητικό όταν πρόκειται να διαχειριστεί τις συνέπειες προς τα κάτω, και ιδιαίτερα στις φτωχές συνοικίες που εισπράττουν μετωπικά την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και την υποχώρηση της κοινωνικής προστασίας.

LoïcWacquant [Enlarge-agrandir-μεγαλώστε]

(συνεχίζεται εδώ)

* Ο  LoïcWacquant, Γάλλος κοινωνιολόγος, μαθητής του Pierre Bourdieu, είναι σήμερα καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της California-Berkeley, και ερευνητής στο Centre de Sociologie Européenne du Collège de France.

Δείτε :

LoïcWacquant, Γκέτο και αντι-Γκέτο : Μία ανατομία της νέας αστικής φτώχειας

LoïcWacquant (α)

LoïcWacquant (β)

Επίσης : Greek Rider, Φυλακισμένοι στις ΗΠΑ, ώρα μηδέν

Και της φυλακής ποιήματα, από τις φυλακές ανηλίκων Διαβατών Θεσσαλονίκης, που βρήκα στο: Silentcrossing’s Blog

©Μετάφραση : L’Enfant de la Haute Mer

[Enlarge-agrandir-μεγαλώστε]

Αναζητείστε το τελευταίο βιβλίο του Loïc Wacquant, Punishing the Poor: The Neoliberal Government of Social Insecurity, 400 σελ., που κυκλοφόρησε στις 6 Ιανουαρίου 2009, εξαντλήθηκε μέσα στο μήνα και ανατυπώνεται.