«Η αναπαράσταση»-σπαράγματα (1970)

Για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο (1935–2012)

« …Ύστατος φόρος τιμής στον άνθρωπο που μας έμαθε να στοχαζόμαστε και να (ανα)στοχαζόμαστε τους παρελθόντες, παρόντες και μέλλοντες καιρούς στους χρόνους που τους πρέπουν …» αναδημοσίευση από την Λέσχη και τον Κώστα Γούση, μεταπτυχιακό φοιτητή στο ΑΠΘ.

… από την «αναπαράσταση», την πρώτη ταινία του Θεόδωρου Αγγελόπουλου

–

–

–
–
… Η τελευταία του ταινία «Η Άλλη Θάλασσα» που ο Θόδωρος Αγγελόπουλος είχε μόλις αρχίσει και δεν πρόλαβε … είχε θέμα της την χρεωκοπία της χώρας του, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης.

.

«Στην ηλικία του θα μπορούσε να είχε πεθάνει όπως όλος ο κόσμος, από την μακρά αρρώστια που λέγεται γηρατειά. Όμως όχι: τον χτύπησε ένας μοτοσικλετιστής εν μέσω των γυρισμάτων της ταινίας του, σ’ ένα εξαθλιωμένο προάστειο, της ευρύτερης Αθήνας, μια λαϊκή συνοικία, παραμορφωμένη από την άναρχη δόμηση και τα σκελετωμένα γιαπιά, κάτω από έναν λόφο που συνθλίβεται από την κτηματομεσιτική κερδοσκοπία, σ’ ένα τοπίο που αποκρύπτεται επιμελώς από τους τουρίστες…. Κι όμως αυτό το τοπίο είναι χαριτωμένο κι ανθρώπινο, υπό τον όρο ότι ο σκηνοθέτης θα μπορέσει να βρει τα ανοιχτά πλάνα και τα μακρόσυρτα «traveling«, που ο Théo Angelopoulos χρησιμοποιούσε για να βγάλει από την καθημερινότητα την κρυμμένη της ομορφιά…..

Κανείς άλλος εκτός από τον ίδιο δεν ήξερε πώς να συντήκει ανθρώπους και ανυποψίαστα τοπία, ώστε να αναστέλλει το χρόνο, κανείς άλλος δεν ήξερε καλύτερα ξεριζώνει τα πάθη τα πιο αλλόκοτα, τα πιο εξευτελιστικά, τα πιο θανατηφόρα, δίνοντας ένα μήνυμα ανθρωπιάς, ένα κράμα απο-μαγεμένης ματιάς και όμως αισιόδοξης. Σκηνοθέτης του Χώρου και του Χρόνου, ο Théo μπόρεσε να εντάξει τις ρωγμές των κρίσεων στην ιστορική συνέχεια.

Δεν ήταν ούτε εύκολος άνθρωπος, ούτε εύκολος σκηνοθέτης: με φωνή επιβλητική, μερικές φορές μόλις ακουγόταν, επέβαλλε την ματιά του, που δεν είχε άλλο αντικείμενο από την ψυχή. Μια πανθεϊστική ψυχή, όπου σχεδόν τα πάντα ήταν συνδεδεμένα. Γη και δέντρα, εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα, ξεκοιλιασμένα σπίτια, ορίζοντες ταραγμένοι από τεχνητά σύνορα, μικροπρέπεια αλλά και ανθρώπινο μεγαλείο, ιστορικά αναπόφευκτα, βάλτοι και ομίχλες που σε κάνουν να υποπτεύεσαι μια ζωή τόσο μακριά και τόσο κοντά. Ούτε εκείνος ούτε οι ταινίες του γνώρισαν σύνορα: ως ένας samurai αλλοτινών εποχών, ο κόσμος του ήταν αυτή του η εμπιστοσύνη στον άνθρωπο: μια άνευ άνευ όρων πίστη στον άνθρωπο, γαλήνια και ατάραχη και σε ό,τι αυτός κρύβει ή καταπιέζει μέσα του…

Και θα κλείσω αυτό το τιμητικό σημείωμα, που δεν βρίσκει τα λόγια του, με την εικόνα μιας ατέλειωτης ανθρώπινης ουράς στο στο Τόκιο, μπροστά στο «Μετέωρο Βήμα του πελαργού», αυτήν την ταινία, που καθώς δείχνει τα Βαλκάνια με τρυφερότητα και νοσταλγία, διείσδυσε στην γιαπωνέζικη ψυχή μέσα από ένα τελετουργικό-ύμνο στο θέατρο Nô: ένα σώμα αναποφάσιστο, διχασμένο πάνω από ένα σύνορο που το σημαδεύει μπογιά ξεθωριασμένη και παρωχημένη, να χωρίζει τους ίδιους ανθρώπους και τα ίδια τοπία … Αντίο Théo.» (οι αποδόσεις των δύο κειμένων  από τα γαλλικά, δικές μου)

Στις 27 Απριλίου του 2009 πραγματοποιήθηκε για τις Αναιρέσεις μια ειδική προβολή της ταινίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Η σκόνη του χρόνου» στον κινηματογράφο Τριανόν, παρουσία του ίδιου του σκηνοθέτη. Ακολούθησε διάλογος, που πραγματοποιήθηκε μετά από πρωτοβουλία του ίδιου του Θόδωρου Αγγελόπουλου αφού ολοκληρώθηκε η προβολή της ταινίας και οι εισηγήσεις της Αιμιλίας Καραλή, του Θανάση Σκαμνάκη και του Παναγιώτη Φραντζή. Τα αποσπάσματα αυτού του διαλόγου περιλαμβάνονται στο παραπάνω ηχητικό ντοκουμέντο.

PLAY για να το ακούσετε

via
–

Την Παρασκευή 3 Φλεβάρη 2006, σε εκδήλωση στον Ιανό για τα 40 χρόνια του Θόδωρου Αγγελόπουλου στον κινηματογράφο και για τα 30 χρόνια του «Θιάσου», έλεγε στον «Ριζοσπάστη»:

«Έζησα καταπληκτικά πράγματα. Ηταν μια δυνατή ανθρώπινη περιπέτεια, μια «οδύσσεια». Για μένα ο κινηματογράφος είναι τρόπος ζωής …….. Παρά τη δυσκολία των καιρών… η νέα ταινία μου, «Η σκόνη του χρόνου» θα είναι η δυσκολότερη από κάθε προηγούμενη. Θα μιλά για μεγάλα ιστορικά γεγονότα των τελευταίων 50 χρόνων του 20ού αιώνα, μέσα από την ιστορία ενός έρωτα, ενός ανθρώπου και μιας οικογένειας. Η δυσκολία βρίσκεται στο πώς, μέσα από την ατομική μνήμη, θα περιγράψει τη συλλογική ιστορική μνήμη. Έλεγα σε μια φίλη για τα παλιά… Για τη νοσταλγία γι’ αυτά, για τις βεβαιότητές μας και τις απώλειες… Δεν είμαι πεσιμιστής. Δε μου αρέσει η λέξη απογοήτευση. Η Ιστορία προχωρά υπόγεια. Πιστεύω, και το θέλω για τα παιδιά μου, ότι κάτω βαθιά υπάρχει κάτι που θα βγει. Θα φανεί. Αν στη μια μεριά της ζυγαριάς της Ιστορίας είναι η απογοήτευση, εγώ θέλω να ρίχνω το βάρος στην άλλη μεριά, τη μεριά του ονείρου…».

από εδώ

«…  Ζούμε μια περίοδο που θα την ονόμαζα μοναδική, όχι με την καλή έννοια αλλά με την αρνητική της» είχε πει πέρσι, τέτοια εποχή στο Βήμα ο Αγγελόπουλος. «Έχω αρκετά χρόνια πίσω μου και τέτοιο πράγμα δεν το έχω ξαναζήσει. Ακόμα και στην περίοδο του Εμφυλίου, στην περίοδο της δικτατορίας ή και στην Κατοχή, ακόμα και τότε τα πράγματα είχαν μια δυναμική περίεργη, μια δυναμική υπόγεια, που δούλευε. Υπήρχε μια αντίσταση, υπήρχαν συγκρούσεις με ιδεολογικό περιεχόμενο, υπήρχε η αναζήτηση ενός καλύτερου κόσμου. Όταν είχαμε χούντα, πιστεύαμε ότι κάποια στιγμή θα τελειώσει και ότι τα πράγματα θα ανοίξουν. Πιστέψαμε σε αυτό που έμοιαζε ότι πάει να πάει να γίνει και ποτέ δεν έγινε…».

–

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ανώνυμα σχόλια ή σχόλια που παραπέμπουν σε πλαστή διαδικτυακή προσωπικότητα, με ψευδές e-mail μιας χρήσεως και πλαστό ψευδώνυμο, δεν εγκρίνονται και δεν απαντώνται.